زندقه جرياني فكري، فرهنگي، اعتقادي، اجتماعي و سياسي بود كه در سده-هاي نخستين هجري در سرزمينهاي اسلامي گسترش يافت. اين پديده كه ريشه در دوران پيش از اسلام داشت از اواخر دوره بنياميه دوباره ظهور كرد و در عصر اول عباسيان به اوج رسيد.
اين پژوهش در پي شناخت پديده فوق، گروههاي متهم به آن، علل و عوامل و واكنشهاي مختلف در برابر آن است.